Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego - Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie

Przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) nie przewidują zastąpienia systemów krajowych jednym systemem europejskim. Wszystkie kraje mają swobodę decydowania o tym, kto ma być objęty ubezpieczeniem na podstawie ich ustawodawstwa, jakich udziela się świadczeń i na jakich warunkach. Wspólne przepisy UE mają na celu ochronę Twoich praw w zakresie zabezpieczenia społecznego za granicą (kraje UE -27, oraz Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria oraz Wielka Brytania)

Rola Wojewódzkiego Urzędu Pracy i Powiatowych Urzędów Pracy

Wojewódzki Urząd Pracy (WUP):

• pełni funkcję tzw. instytucji właściwej w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
• przyjmuje i rozpatruje wnioski osób bezrobotnych o wydanie odpowiednich zaświadczeń (dokumentów PD U1 oraz PD U2) w sprawach świadczeń z tytułu bezrobocia;
• prowadzi korespondencję w ramach Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego (EESSI) z zagranicznymi instytucjami właściwymi, na dokumentach z serii SED w zakresie potwierdzania okresów zatrudnienia/ubezpieczenia/pracy na własny rachunek;
• wydaje decyzje w sprawach świadczeń z tytułu bezrobocia z uwzględnieniem okresów zatrudnienia/ubezpieczenia/pracy na własny rachunek przebytych za granicą, potwierdzonych na dokumencie PD U1 lub SED U017 albo SED U002;
• realizuje zadania wynikające z dokumentu PD U2.

Powiatowy Urząd Pracy (PUP):

• wydaje zaświadczenia dla osób bezrobotnych zwracających się do instytucji właściwej (WUP) o wydanie dokumentu PD U2;
• rejestruje osoby bezrobotne i wydaje zaświadczenia o rejestracji oraz przekazuje dokumentację do instytucji właściwej (WUP) - w przypadku stosowania sumowania okresów zatrudnienia przebytych za granicą;
• niezwłocznie informuje WUP o utracie statusu osoby bezrobotnej, jeżeli utrata statusu nastąpi przed wydaniem przez marszałka województwa decyzji administracyjnej;
• rejestruje osoby poszukujące pracy na podstawie dokumentu PD U2, a także wydaje odpowiednie zaświadczenia dla osób zainteresowanych;
• realizuje decyzje wydane przez marszałka województwa, tj. wypłacie zasiłku dla osób bezrobotnych ustalonego na podstawie zsumowanych okresów zatrudnienia przebytych za granicą, potwierdzonych na dokumencie PD U1 lub SED U017 albo SED U002.

Kraje, w których stosuje się przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Unii Europejskiej (UE):

Państwa członkowskie UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy.

Państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależące do UE: Islandia, Liechtenstein, Norwegia.

Państwa stowarzyszone z UE: Szwajcaria.

Wielka Brytania – na podstawie Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 29 z 31.1.2020, str. 7).

Obowiązujące akty prawne z zakresu koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych

Aktualne przepisy UE:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004
  z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30 kwietnia 2004 r., z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, z późn. zm.);

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009
  z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30 października 2009 r., z późn. zm.).

Krajowe przepisy w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego:

• Ustawa z dnia 20 marca 2025r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz. U. z 2025r., poz. 620).

PD U1 potwierdzający okresy ubezpieczenia/zatrudnienia w Polsce

Jeśli starasz się o zasiłek lub o jego podwyższenie w innym kraju niż Polska, Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie wyda na Twój wniosek dokument PD U1, potwierdzający okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) i prowadzonej działalności na własny rachunek w Polsce.

W takim przypadku należy złożyć:

• kserokopie świadectw pracy (w przypadku zatrudnienia na niepełny etat konieczne jest dostarczanie zaświadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych [ZUS] lub od pracodawcy o wysokości uzyskanego wynagrodzenia za pracę za poszczególne miesiące);
• decyzje o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej – jeśli była prowadzona działalność gospodarcza na terenie Polski (lub o zawieszeniu prowadzenia działalności gospodarczej);
• zaświadczenie ZUS o wysokości opłacanej składki na Fundusz Pracy (podstawą wymiaru składki jest co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę- jeśli dotyczy);
• inne dokumenty potwierdzające okres ubezpieczenia, za który była opłacana składka na Fundusz Pracy, np. od umowy zlecenia – zaświadczenie z ZUS lub od pracodawcy o wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia, podstawą wymiaru składki jest co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Zasiłek po pracy za granicą

Ubieganie się o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce po zakończeniu pracy w państwach Unii Europejskiej(UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii.

Osoby, które utraciły pracę na terenie państw UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii mają możliwość ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych w państwie ostatniego zatrudnienia.

W przypadku osób, które nie skorzystały z uprawnienia do nabycia zasiłku w kraju ostatniego zatrudnienia i powróciły do Polski, prawo do zasiłku dla bezrobotnych z zaliczeniem okresów pracy za granicą ustalane jest na podstawie polskiego ustawodawstwa, z uwzględnieniem kryteriów określonych w art. 11 rozporządzenia PE i Rady Nr 987/2009, pozwalających ustalić, czy daną osobę można uznać za powracającą do swojego stałego miejsca zamieszkania. W związku z tym osoby składają stosowne oświadczenie.
WYJĄTEK: ww. oświadczenia nie wypełniają osoby, które po powrocie z ww. krajów podjęły zatrudnienie w Polsce, a następnie po utracie tego zatrudnienia zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy jako osoby bezrobotne w celu ustalenia prawa do świadczeń z tytułu bezrobocia z uwzględnieniem zagranicznego okresu pracy/ubezpieczenia/pracy na własny rachunek.

Okresy pracy przebyte w innym państwie członkowskim UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii potwierdzane jest na dokumencie PD U1 przez instytucję właściwą danego państwa, w którym dana osoba była zatrudniona, ubezpieczona bądź prowadziła działalność na własny rachunek.

Osoba ubiegająca się o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce musi:

• po powrocie do Polski, zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania;
• zgłosić się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy i wypełnić wniosek o przyznanie prawa do zasiłku dla osób bezrobotnych na zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek spełnionych w innym państwie członkowskim UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii;
• do ww. wniosku przedłożyć oryginalny dokument PD U1 (jeżeli się posiada) lub w sytuacji nie posiadania należy dołączyć kserokopie dokumentów zagranicznych potwierdzających okresy zatrudnienia/ubezpieczenia/pracy na własny rachunek;
• Wypełnić oświadczenie (załącznik nr 1 do wniosku) wyjaśniające sytuację życiową w okresie pobytu za granicą w myśl art. 11 rozporządzenia Nr 987/2009.

W przypadku, gdy osoba zainteresowana nie posiada dokumentu PD U1, Wojewódzki Urząd Pracy (WUP) występuje w ramach Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego (EESSI) do zagranicznej instytucji właściwej, z wnioskiem o potwierdzenie przebytych tam okresów zatrudnienia, ubezpieczenia lub pracy na własny rachunek. Dla potwierdzenia tych okresów osoba musi przedłożyć w Wojewódzkim Urzędzie Pracy dokumenty potwierdzające zatrudnienie/ ubezpieczenie/ pracę na własny rachunek (np. świadectwa pracy, umowy o pracę, rozliczenia podatkowe, odcinki wypłat, numer identyfikacyjny ubezpieczenia w danym kraju). Zagraniczna instytucja właściwa w odpowiedzi na wniosek wystawia i przesyła do WUP dokument SED U017 albo SED U002. Taki dokument stanowi podstawę dla WUP do wydania stosownej decyzji dla osoby bezrobotnej ubiegającej się o zasiłek i nie jest wydawany osobie bezrobotnej. Jednak osoba zainteresowana może samodzielnie wystąpić z wnioskiem do zagranicznej instytucji właściwej o wydanie dokumentu PD U1 potwierdzającego swoje okresy zatrudnienie/ ubezpieczenie/ pracę na własny rachunek.

Transfer zasiłku do Polski

Transfer zasiłku dla bezrobotnych z państw Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii do Polski

Osoby, które nabyły prawo do zasiłku w jednym z państw UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii, innym niż Polska, mogą przyjechać do Polski w celu poszukiwania pracy i pobierać świadczenie dla bezrobotnych przez okres 3 miesięcy, wypłacany jak dotychczas przez  instytucję zagraniczną. Na uzasadniony wniosek bezrobotnego okres tego transferu zasiłku może zostać przedłużony maksymalnie do 6 miesięcy - decyzję o tym podejmuje wyłącznie instytucja właściwa państwa, która przyznała prawo do tego zasiłku i go wypłaca.

Transfer zasiłku następuje na podstawie dokumentu PD U2. Aby pobierać taki zasiłek w po powrocie do Polski, a nabyty w innym państwie członkowskim, osoba zainteresowana musi:

• zarejestrować się jako osoba bezrobotna we właściwej instytucji ds. bezrobocia w państwie ostatniego zatrudnienia;
• nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych, na podstawie tamtejszego ustawodawstwa;
• pozostawać w dyspozycji zagranicznej instytucji ds. bezrobocia przez co najmniej 4 tygodnie;
• uzyskać dokument PD U2 z instytucji właściwej państwa, które przyznało prawo do tego zasiłku;
• po przyjeździe do Polski, zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy, w ciągu 7 dni od daty początkowej wskazanej na dokumencie PD U2 w celu uzyskania statusu osoby poszukującej pracy;
• po dokonaniu rejestracji w urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy, zgłosić się z dokumentem PD U2 do Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Transfer zasiłku z Polski

Transfer zasiłku dla bezrobotnych z Polski do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii

Osoba bezrobotna zarejestrowana w Polsce z prawem do zasiłku ma możliwość poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim UE/EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii, korzystając jednocześnie z możliwości pobierania w Polsce zasiłku dla bezrobotnych przez okres 3 miesięcy (na uzasadniony wniosek bezrobotnego transfer ten może zostać przedłużony na okres maksymalnie do 6 miesięcy).

Transfer zasiłku następuje na podstawie dokumentu PD U2. Aby skorzystać z tego uprawnienia, osoba musi:

• zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania;
• nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych, na podstawie polskiego ustawodawstwa;
• pozostawać w dyspozycji powiatowego urzędu pracy przez co najmniej 4 tygodnie;
• złożyć wniosek o wydanie dokumentu PD U2 w Wojewódzkim Urzędzie Pracy, wraz z zaświadczeniem z powiatowego urzędu pracy potwierdzającym okres, na który został przyznany zasiłek, datę rejestracji.
• zgłosić się do odpowiednich służb zatrudnienia w kraju poszukiwania pracy w ciągu 7 dni od daty początkowej wskazanej w dokumencie PD U2, w celu zarejestrowania się jako osoba poszukująca pracy.

Dodatkowych informacji na temat koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń dla bezrobotnych, składania wniosków o ustalenie zasiłku, wydawania dokumentu PD U1 oraz PD U2 udziela:

Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie
Wydział Rynku Pracy
ul. Adama Stanisława Naruszewicza 11
35-055 Rzeszów
pok. nr 11, 14 i 15

Numery telefonów:
(17) 850 92 11
(17) 850 92 12

(17) 850 92 02

(17) 850 92 04
w sprawie wydawania dokumentu PD U1 oraz PD U2:
(17) 743 28 10