Praca w UE/EOG i Szwajcarii - Powiatowy Urząd Pracy w Skierniewicach

Praca w państwach członkowskich Unii Europejskiej

Swobodny przepływ pracowników, obok swobody przepływu towarów i kapitału oraz swobody świadczenia usług, jest jednym z fundamentów rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (UE).

Zgodnie z art. 45 Traktatu o Funkcjonowaniu UE swobodny przepływ pracowników opiera się na równym traktowaniu obywateli państw UE w zakresie wynagrodzenia oraz innych warunków pracy i zatrudnienia. Swobodny przepływ pracowników obejmuje również członków rodzin osób migrujących.
Przepisy o swobodnym przepływie pracowników uprawniają do:

poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim,
podejmowania pracy w innym państwie członkowskim bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę,
zamieszkania w innym państwie członkowskim ze względu na pracę,
pozostania w innym państwie członkowskim nawet po zakończeniu stosunku pracy, o ile spełnione są warunki określone prawem UE,
traktowania na równi z obywatelami danego państwa członkowskiego w zakresie dostępu do zatrudnienia, warunków pracy oraz przywilejów socjalnych i podatkowych.

Aktualnie obywatele polscy mogą podejmować pracę na terenie państw członkowskich UE i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę.

Praca w państwach członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu

Islandia, Liechtenstein, Norwegia oraz Szwajcaria nie są państwami członkowskimi UE, tworzą Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA).

Trzy państwa EFTA – Islandia, Liechtenstein, Norwegia - tworzą razem z UE Europejski Obszar Gospodarczy (EOG).

Państwa EFTA, które należą do EOG są objęte swobodą przepływu pracowników, co oznacza, że obywatele państw członkowskich UE i EOG mogą podjąć pracę w innym państwie członkowskim EOG na tych samych warunkach, jak obywatele tego państwa.

Na terenie EOG nie są wymagane od polskich obywateli pozwolenia na pracę.

Szwajcaria jest państwem członkowskim EFTA, ale nie należy do EOG. Szwajcaria zawarła z UE umowę o swobodnym przepływie osób, na podstawie której w tym kraju obywatele UE, w tym również obywatele polscy, mogą podejmować pracę.

Od 1 maja 2014 r. zostały zniesione wszelkie ograniczenia w dostępie do rynku pracy w Szwajcarii dla Polaków, a od 1 stycznia 2017 r. te same warunki dostępu do szwajcarskiego rynku pracy dotyczą 27 krajów członkowskich UE.

W Szwajcarii jednak obowiązują pozwolenia na pobyt. Po przyjeździe do Szwajcarii należy udać się do gminy zamieszkania z umową o pracę lub deklaracją zatrudnienia i wypełnionym wnioskiem na pobyt (wnioski znajdują się na stronach internetowych urzędów szwajcarskich). Po kilku dniach wydawane jest pozwolenie na pobyt i pracę. Na terenie Szwajcarii możemy przebywać i poszukiwać pracy do 3 miesięcy (dokładnie 90 dni). Zalecane jest jednak aby zarejestrować się w urzędzie gminy, gdzie przebywamy.

Pozwolenia na pobyt są krótko- i długoterminowe. Dla pracowników z innych krajów są nadal obowiązujące. Stosunkowo łatwiej je uzyskać inwestorom, których obecność w Szwajcarii tworzy lub utrzymuje miejsca pracy dla lokalnych pracowników.

Pozwolenie L – tzw. Kurzaufenthaltsbewilligung (Permis de courte durée) – tzw. krótkotrwałe pozwolenie na pobyt. Pozwolenie to jest ważne maksymalnie 364 dni, przed upływem tego czasu należy zgłosić się z ważną umową o pracę do gminy, celem jego przedłużenia. Pozwolenie to daje możliwość pracy w całej Szwajcarii, niezależnie od kantonu, ważne jest również po zmianie adresu zameldowania.

Pozwolenie B – tzw. Aufenthaltsbewilligung (Permis de séjour) – prawo pobytu wydawane na 5 lat. Nie ma konieczności zgłaszania się co roku z umową o pracę. Po 5 latach zezwolenie typu B może być zamienione na zezwolenie na pobyt stały, pozwalające jego posiadaczowi na pracę i pobyt w dowolnym miejscu Szwajcarii.

Pozwolenie C – tzw. Niederlassungsbewilligung (Permis d'établissement) - nadawane jest po co najmniej 5 latach posiadania pozwolenia B.

Pozwolenie G – Grenzgänger (Frontaliers) – pozwolenie nadawane osobom, które pracują w Szwajcarii ale mieszkają w innym kraju (są to pracownicy przygraniczni – aby utrzymać pozwolenie G pracownicy przygraniczni powinni wracać do miejsca stałego zamieszkania minimum jeden raz w tygodniu).

Aktualnie 25 % siły roboczej w Szwajcarii pochodzi z innych krajów, głównie Włoch, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii..

Jak znaleźć pracę w UE/EFTA?

Polacy mogą podejmować pracę u zagranicznych pracodawców na zasadach obowiązujących w państwie zatrudnienia, na podstawie indywidualnych umów, które zawierane są bezpośrednio z pracodawcami zagranicznymi bądź zawierane są za pośrednictwem upoważnionych organizacji lub instytucji.

Obywatele polscy mogą szukać pracy w państwach UE, EOG i Szwajcarii za pośrednictwem sieci EURES oraz niepublicznych agencji zatrudnienia.

EURES

Europejska Sieć Służb Zatrudnienia (EURES) to sieć współpracy publicznych służb zatrudnienia (urzędów pracy) oraz innych organizacji regionalnych, krajowych i międzynarodowych z państw członkowskich UE/EFTA, która działa pod egidą Komisji Europejskiej a od 2021 r. pod przewodnictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy (European Labour Authority – ELA). Jej celem jest wspieranie mobilności zawodowej pracowników w państwach członkowskich sieci.

Sieć EURES, za pośrednictwem doradców EURES i asystentów EURES a także personelu organizacji partnerskich, świadczy usługi z zakresu unijnego pośrednictwa pracy oraz doradztwa z zakresu unijnej mobilności pracowników, w tym warunków życia i pracy w państwach członkowskich.

Na poziomie europejskim prowadzony jest Europejski Portal Mobilności Zawodowej (portal EURES) - portal Unii Europejskiej nt. mobilności na europejskim rynku pracy, oferujący m.in. dostęp do ofert pracy publicznych służb zatrudnienia z państw członkowskich oraz do bazy CV osób zainteresowanych pracą w UE/EFTA.

W Polsce sieć EURES jest koordynowana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a usługi sieci są świadczone w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy oraz wojewódzkich komendach Ochotniczych Hufców Pracy (OHP). Więcej informacji o dostępnych usługach znajdziesz na krajowej stronie EURES – https://eures.praca.gov.pl.

Obywatele polscy zainteresowani pracą w państwach UE/EFTA mogą znaleźć za pośrednictwem EURES zagraniczne oferty pracy:

w ePracy – https://oferty.praca.gov.pl – gdzie publikowane publiczne, krajowe oferty pracy w tym zagraniczne oferty pracy obsługiwane przez wojewódzkie urzędy pracy oraz wojewódzkie komendy OHP. W ofertach tych pracodawcy z UE/EFTA zadeklarowali szczególne zainteresowanie rekrutacją obywateli z Polski,
na portalu EURES - eures.europa.eu - gdzie publikowane są oferty pracy ogłaszane przez publiczne służby zatrudnienia państw członkowskich UE/EFTA. Oferty, w których pracodawcy zagraniczni są szczególnie zainteresowani rekrutacją cudzoziemców z państw członkowskich UE/EFTA są oznaczone flagą UE. Oferty na portalu EURES publikowane są w językach narodowych przy czym część każdej oferty jest tłumaczona na wszystkie języki narodowe państw członkowskich, w tym na język polski. Aktualne oferty znajdziesz na portalu EURES .

Wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy oraz wojewódzkie komendy OHP organizują w kraju szereg wydarzeń w ramach sieci EURES takich jak międzynarodowe targi pracy, dni rekrutacyjne i informacyjne, warsztaty itp. dla bezrobotnych i poszukujących pracy. Kalendarz wydarzeń znajdziesz na krajowej stronie EURES oraz na portalu EURES.

Można również zarejestrować swoje CV na portalu EURES gdzie będzie ono dostępne – jeśli użytkownik portalu EURES je upubliczni - bezpośrednio dla zarejestrowanych na tym portalu pracodawców, zainteresowanych rekrutacją obywateli UE/EFTA. Przed wyjazdem do pracy za granicę należy zapoznać się z warunkami życia i pracy w państwie, w którym zamierzamy podjąć pracę. Warto również zapoznać się z sytuacją na rynku pracy państwa, w których planujemy podjąć pracę.
Informacje nt.:

warunków życia i pracy oraz informacje nt. sytuacji na rynku pracy, w tym o zawodach nadwyżkowych i deficytowych w każdym z państw członkowskich, znajdują się na portalu EURES. Informacje te są publikowane w języku angielskim, niemieckim i francuskim,
warunków życia i pracy w każdym państwie członkowskim, w języku polskim, znajdują się na portalu EURES na stronie Życie i praca.

Warto zapoznać się z wydawanymi przez Ministerstwo, Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej materiałami informacyjnymi nt. m.in bezpiecznych wyjazdów do pracy za granicę. Elektroniczne wersję materiałów informacyjnych EURES dostępne są na krajowej stronie EURES w dziale Publikacje.

Kontakty do polskich doradców EURES i asystentów EURES w wojewódzkich urzędach pracy i wojewódzkich komendach Ochotniczych Hufców Pracy znajdują się na stronie Doradcy EURES.

Podstawowych informacji udzieli również odpowiedni doradca ds. zatrudnienia w każdym powiatowym urzędzie pracy.

Więcej informacji dostępnych jest na stronie https://eures.praca.gov.pl oraz na portalu EURES https://eures.europa.eu/index_pl.

Agencje zatrudnienia

Legalne prowadzenie działalności agencji zatrudnienia, polegającej na świadczeniu usług pośrednictwa pracy lub pracy tymczasowej, wymaga w Polsce prowadzenia działalności gospodarczej oraz uzyskania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia. Rejestr agencji zatrudnienia prowadzony jest przez Marszałków Województw.

Wpisowi do rejestru agencji zatrudnienia podlega również wykonywanie usług pośrednictwa pracy i pracy tymczasowej przez przedsiębiorcę zagranicznego:

prowadzącego działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach oddziału w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2025 r. poz. 89 i 619);
z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody świadczenia usług na podstawie umów zawartych przez te państwa z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, posiadającego uprawnienia i prowadzącego zgodnie z prawem działalność w zakresie pośrednictwa pracy lub pracy tymczasowej na terytorium tego państwa oraz zamierzającego świadczyć tę usługę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
z państw spoza Unii Europejskiej, spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz państw nieposiadających umów w zakresie świadczenia usług pośrednictwa pracy oraz pracy tymczasowej, o ile prowadzi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą w postaci spółki zgodnie z ustawą z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
świadczącego usługi pośrednictwa pracy lub pracy tymczasowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile na podstawie odrębnych przepisów lub umów międzynarodowych jest uprawniony do prowadzenia takiej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedsiębiorca zagraniczny wskazuje we wniosku o wpis do rejestru agencji zatrudnienia osobę przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej upoważnioną do jego reprezentowania oraz działania w jego imieniu, w tym wobec organów kontroli.

Przedsiębiorca zagraniczny do wniosku o wpis do rejestru agencji zatrudnienia dołącza sporządzone przez tłumacza przysięgłego tłumaczenie na język polski dokumentu uprawniającego tego przedsiębiorcę do prowadzenia działalności w zakresie pośrednictwa pracy lub pracy tymczasowej na terytorium państwa pochodzenia oraz dokument potwierdzający upoważnienie wydane dla osoby składającej wniosek do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.

Kierowanie osób do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych za pośrednictwem agencji zatrudnienia odbywa się wyłącznie bezpośrednio do pracodawcy zagranicznego na podstawie pisemnej umowy zawieranej przez te agencje z osobami kierowanymi przed ich skierowaniem do pracy (art. 338 ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia). Agencja zatrudnienia przedstawia osobie kierowanej do pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego, przed podpisaniem umowy jej pisemne tłumaczenie na język zrozumiały dla tej osoby.

Agencja zatrudnienia od osób, dla których poszukuje zatrudnienia lub którym udziela pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, nie może pobierać należności innych niż określone w ustawie tj. kwot z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą, poniesionych na: dojazd i powrót osoby skierowanej, wydanie wizy, badania lekarskie, tłumaczenia dokumentów. Dozwolone jest natomiast pobieranie przez agencje zatrudnienia opłat od pracodawców z tytułu prowadzonej działalności w zakresie pośrednictwa pracy.

Więcej informacji nt. działalności agencji zatrudnienia w Polsce oraz rejestru agencji zatrudnienia znajdziesz na stronie internetowej https://stor.praca.gov.pl/portal/strona-glowna

PODSTAWA PRAWNA

Zestawienie aktualnych unijnych i krajowych aktów prawnych regulujących działalność sieci EURES w państwach UE/EFTA, w tym w Polsce można znaleźć na krajowej stronie EURES Podstawy prawne.